Notie 14: De waarde van verdriet 2

Verdriet is niet altijd het directe gevolg van iets. Uit het een volgt vanzelfsprekend het ander. Je kunt verdriet ook sturen. Je kunt invloed hebben op vorm en inhoud van je eigen verdriet. Niet in de zin van: stop het weg. Maar bijvoorbeeld in een creatief proces. In een gedicht bijvoorbeeld.  Door 49 woorden te kiezen die je uit een situatie optillen. De emotie op zo’n manier te beschrijven dat het verdriet niet langer leidend is, maar juist de schoonheid van het leven wordt geraakt.

Of verdriet je overkomt of niet, we zijn niet heel erg goed in het positioneren van verdriet. Het te zien als een diepere waardering van de relatie met jezelf en je directe omgeving.

Rituelen

Het omgaan en sturen van verdriet is natuurlijk ook cultuurgebonden. Ik heb in Suriname gewoond. Daar heb ik begrafenissen meegemaakt. Op die begrafenissen ontstaan verschillende rituelen die het mogelijk maken dat deelnemers, maar ook toeschouwers, hun verdriet juist konden laten zien. Met die rituelen werd het verdriet rond de overledene (die niet meer zichtbaar, tastbaar en benaderbaar is) op een specifieke manier en op dat specifieke moment getoond. Zo kun je blijven verwijzen naar dat moment. Ook bij latere ervaringen met de dood of begrafenis. Op die manier komen ervaringen met elkaar in verbinding te staan. Ze krijgen een relatie.

Verdriet komt terug

Die begrafenissen zijn van een fantastische schoonheid. Alleen al de kleding en de rituelen daar omheen. Van hoe je je haar draagt. Met wie je bent. Welke mensen zetten het verdriet aan? Welke mensen helpen je? Welke mensen houden je tegen? Teveel om op te noemen. Dat vond ik intrigerend. Hoe je verdriet een plek gunt in het vervolg van je leven. Verdriet is ook zorgen dat je jezelf op de toekomst voorbereid. Het verdriet op de goede plaats hebben, betekent een relatieve vrijheid voor je toekomst. Op het moment dat je verdriet op een verkeerde plaats zit, beperkt dat ook je ontwikkeling in de toekomst. Dan krijg je dat verdriet weer terug in een andere vorm. Wellicht niet herkenbaar.